OD PRZODU I OD TYŁU - monodram

OD PRZODU I OD TYŁU

spektakl jubileuszowy

Scenariusz na podstawie rozprawy doktorskiej Karola Zbyszewskiego „Niemcewicz od przodu i tyłu”:

Stanisław Miedziewski i Mateusz Nowak

Wykonanie – Mateusz Nowak

Reżyseria – Stanisław Miedziewski

Kostium – Magdalena Franczak

Światło – Marcin ‘Kabat’ Kowalczuk

Premiera – 2014

Czas trwania – 1 h

Mateusz Nowak (1986) – monodramista. Od premiery swojego debiutanckiego monodramu

„teatralność” w 2011 roku, stał się jednym z najczęściej występujących i nagradzanych poza Polską

wykonawców tej formy teatralnej. W ciągu 10 lat swoje monodramy zagrał ponad 200 razy w tym

kilkadziesiąt za granicą, w 19 krajach na 4 kontynentach: Albania, Armenia, Austria, Białoruś, Cypr,

Czechy, Kosowo, Kuwejt, Litwa, Macedonia, Mongolia, Niemcy, Republika Południowej Afryki, Rosja,

Słowacja, Stany Zjednoczone, Turcja, Wielka Brytania, Ukraina. Zdobył za nie blisko 30 nagród, w tym

8 na festiwalach międzynarodowych. Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi oraz Odznaką

Honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”. Laureat nagród Marszałka Województwa Lubelskiego,

Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu oraz Prezydenta Miasta Lublin.

Spektakl powstał w ramach Stypendium Prezydenta Miasta Lublin

"Spektakl Mateusza Nowaka, według „Niemcewicz od przodu i tyłu” to przejmujący, piekielnie

aktualny Polaków portret własny. Książkę napisał w XX wieku Karol Zbyszewski. Wychłostał w niej

marionetkowego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, obżarstwo i pijaństwo magnatów,

pazerność i rozwiązłość purpuratów, wreszcie posłów sejmowych, zachłannie walczących o

powiększanie majątku. Mateusz Nowak w ciągu 60 minut popisowego aktorstwa zagrał kilkadziesiąt

postaci, zaczynając od słów „stara k*** nareszcie umarła” i dnia śmierci carycy Katarzyny, a

następnie monologu z powieści Jerzego Żurka „Casanova”, w którym bohater nie może odbyć

stosunku z carycą. Turpistyczne opisy przyrodzenia carycy, niemoc, strach, XVIII wieczna rozwiązłość

w pigułce – na widowni robi się nieswojo. A Mateusz Nowak idzie za ciosem. Z minuty na minutę

okazuje się, że kolejne postaci przedstawiane przez aktora jak żywo przypominają współczesnych

władców dzisiejszej Polski. Prezesów, ministrów, rzeczników, kochanków i kochanki. Robi się

groteskowo, zjadliwie, przejmująco, do bólu. Nowak gra w kostiumie, który sam w sobie mówi ze

sceny. To wpół strój koronacyjny Stanisława Augusta Poniatowskiego, wpół suknia carycy. Brawo

Magdalena Franczak. Ogrywa kostium na wiele sposobów, zmienia głos, recytuje, rapuje, opowiada,

szepcze. Wysmakowany gest plus niezwykle plastyczna mimika – dają pierwszorzędną, teatralną

całość. Oglądamy klęskę Rzeczypospolitej, którą jej mieszkańcy sami sobie zafundowali. Klęskę

barwną, do końca zapatrzoną w złotą wolność. Mateusz Nowak zamienia teatr w lekcję politycznej

anatomii. Tnie skalpelem chore tkanki, pokazując groteskowy Polaków portret własny. W tym

portrecie boleśnie odbija się polityczne dziś. Wystarczy jedno cięcie skalpelem, by na wierzch wylała

się ropa. To dojrzały spektakl. Precyzyjnie wyreżyserowany przez Stanisława Miedziewskiego. Kiedy

już otrząśniemy się po ostrych scenach, widzimy ile w nim miłości do Polski."

Waldemar Sulisz, Dziennik Wschodni

fot.: Bartek Żurawski